Archeologen ontdekken oudste sporen Poortgebouw Huysmanhoeve

Half mei is begonnen met de voorbereidingen voor de langverwachte restauratie van het Poortgebouw van het Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve, het oudste gebouw van Eeklo. Archeologen van RAAP hebben de voorbije anderhalve week van de gelegenheid gebruik gemaakt om opgravingen te doen in functie van de restauratie. Meteen hopen ze zo het Poortgebouw nog beter in kaart te brengen en onderzoek te verrichten naar de oudste sporen van het gebouw. Daarbij kwamen al meteen enkele verrassingen aan het licht.

Kleiner gebouw

De recentste theorie die rond het Poortgebouw bestaat, is dat een eerste fase van de constructie bestond uit een losstaande poortdoorgang, en het gebouw zelf pas later werd aangebouwd. De theorie blijkt niet te kloppen. Bij de graafwerken aan het bestaande gebouw hebben de archeologen grote delen van de oorspronkelijke fundering weten bloot te leggen. Ook in de kelder werd 40 centimeter weggegraven. Archeoloog Branco Lannoy van RAAP: “Onder het niveau van de huidige keldervloer zijn vele onderdelen gevonden van de oudste fundering waaronder een niet gekende steunbeer. Uit deze niet gekende funderingssporen, en aanvullingen op de gekende oudste funderingen, kunnen we concluderen dat de oudste fase van het poortgebouw bestond uit een volwaardig gebouw. Het lijkt er op dat dit gebouw wel kleiner was dan het huidige gebouw. Er moet nog onderzoek gebeuren naar de periodisering van deze oudste funderingen maar aan de hand van de gebruikte bakstenen en stratigrafie lijken deze te stammen uit de 13de eeuw.

(lees verder onder de foto)

Behalve die fundering is in de kelder ook een ‘veegput’ blootgelegd die onder het niveau van de keldervloer zat. Vroeger bestond zo’n put in de hoek van een kelder wel vaker. Mensen veegden er het vuil naartoe.

Aan de buitengevels is eveneens heel wat onderzoek gebeurd. “Grote delen van de funderingen hebben reeds grondige herstellingen doorgemaakt waardoor de oudere fasen moeilijk te herkennen zijn. Ook deze herstellingen en verbouwingen proberen we aan bepaalde perioden te koppelen. Uit historische bronnen is onder andere geweten dat als gevolg van de 80-jarige oorlog het poortgebouw tussen 1609 en 1612 grondig werd hersteld na vernielingen aan de hoeve. Het zou dan ook mooi zijn, moesten we de herstellingen hieraan kunnen koppelen. Opvallend in enkele verbouwingen is het gebruik van een kleimortel. Over het gebruik van klei als mortel is nog heel weinig geweten waardoor deze vondst een belangrijk wetenschappelijke bijdrage kan opleveren.”

Uniek onderzoek

Het is de eerste keer in de geschiedenis van het gebouw dat er zoveel ondergronds onderzoek gebeurt. Bouwhistorische studies hebben eerder al het Poortgebouw bestudeerd, maar dan vooral bovengronds.

Ook is gebleken tijdens het weggraven van de grond aan de gevels dat de fundering van het Poortgebouw in nog slechtere staat is dan tot nog toe gedacht. De muur is aan het wegzakken in de richting van de gracht.

In de weggegraven grond zijn heel wat oude voorwerpen gevonden, vooral potscherven te linken aan voorraadpotten en keukenafval, maar ook andere voorwerpen zoals een houten tol werden gevonden.

Welke werken gebeuren er de komende maanden?

Niet alleen moet de fundering verstevigd worden. Enkele ingrepen zorgen ervoor dat de stabiliteit van het gebouw verbeterd wordt en een vierde van het metselwerk moet vernieuwd worden. Ook de rest van het metselwerk is aan een opknapbeurt toe en het hele gebouw moet opnieuw gevoegd worden. Opmerkelijk is dat in het gebouw acht types stenen zijn gebruikt, wat zou kunnen wijzen op acht bouwfasen.

Voorts zal het gebouw behandeld worden tegen opstijgend vocht. Het schrijnwerk wordt vernieuwd. Het gebouw heeft twee toegangspoorten, in de oude tijd was dat één poort voor karren, één poort voor voetgangers. Beide poorten zullen in ere worden hersteld. Ook aan het dak zijn grote herstelwerken nodig.

De vloer onder de toegangspoort is al uitgebroken. Die bevond zich in slechte staat. Veel stenen waren poreus en gebroken. De vloer lag daardoor zeer oneffen. Bovendien was de vloer toch niet de oorspronkelijke van eeuwen geleden. Er liggen bijvoorbeeld betonstenen in verwerkt uit de Eerste Wereldoorlog.

Als alles klaar is, wordt het Poortgebouw gekaleid, zodat het er weer helemaal wit uitziet zoals vroeger. We verwachten dat de werken zeker tot eind dit jaar zullen duren.

Omleiding voor bezoekers

De hele tijd van de werken kunnen bezoekers aan de Huysmanhoeve niet onder het Poortgebouw door. Toegang tot de evenementen van Plattelandscentrum Meetjesland, het Streekcafé en Toerisme Meetjesland is er langs de andere oprijlaan. Ondanks de impact van deze restauratiewerken en de omgevingswerken op het middenerf van de hoeve, doet het Plattelandscentrum als beheerder alle inspanningen om de bezoeker op een zo optimaal mogelijke wijze te ontvangen.